"Ze staan nu onder een ontzettende druk"
Over twee weken inderdaad een regering dus? "Ze waren vanmiddag toch al druk aan het onderhandelen en morgen gaan ze verderdoen", legt VTM NIEUWS-journalist Dirk Van den Bogaert nog uit vanuit het parlement.
"Maar ze staan nu natuurlijk onder een ontzettende druk. Ze moeten nog een premier kiezen, er zijn tal van zware dossiers - denk maar aan abortus -, ... Dus het is eigenlijk bijna een onmogelijke opgave. Aan de andere kant heeft de politiek die druk ook nodig. Als ze écht onder druk komen, dan lukt het - herinner u de nachtelijke vergaderingen die ze er dan op nahouden. Dus het zou kunnen. Ze moeten ook eigenlijk, want als het mislukt dan hebben ze een gigantisch probleem."
Van den Bogaert zegt ook een echte 'Vivaldi-meerderheid' gevoeld te hebben vandaag. "Ze hebben samen die motie gestemd om de motie van wantrouwen van Vlaams Belang weg te krijgen, ze hebben samen gezegd; 'tegen 1 oktober komt er een regereerverklaring'. En opmerkelijk: Vincent Van Quickenborne van Open Vld kreeg zowaar applaus bij zijn tussenkomst van de socialisten, dat is echt heel lang geleden."
Hoe realistisch is een regering op 1 oktober?
Vandaag over twee weken moeten we dus een nieuwe regering hebben, toch als we de Vivaldi-partijen mogen geloven.
Durfde Wilmès het vertrouwen niet vragen? "Dat is helemaal niet waar", reageert ze aan VTM NIEUWS. "We hebben een afspraak gemaakt met het parlement om vandaag een debat te hebben over de toekomst van het vertrouwen. Het is waar dat ik had gehoopt dat we een nieuwe regering zouden hebben. Dat is niet gebeurd. Dus we moeten ons aanpassen. Zoals iedereen met de Covid-crisis."
Is 1 oktober niet veel te kort dag? "Dat is heel kort", aldus de premier. "Maar we mogen niet vergeten hoelang we al wachten op een nieuwe regering. We moeten dus alles doen om een nieuwe regering te hebben die 1ste oktober."
En wat als het niet lukt tegen dan? Zal zij dan opnieuw uitstel vragen? "Ik denk dat we eerst en vooral alles moeten doen om een nieuwe regering te hebben", herhaalt Wilmès. "We zijn aan het onderhandelen en het gaat goed. Er zijn nog discussiepunten natuurlijk... Ik heb altijd gezegd, het is het parlement dat het vertrouwen geeft en het is ook het parlement dat beslist om het vertrouwen niet meer te geven."
Officieel: Kamer vraagt regeerverklaring op 1 oktober
Met 79 stemmen tegenover 46 vragen de Vivaldi-partijen nu ook officieel dat een nieuwe regering op 1 oktober een regeerverklaring komt afleggen in het parlement. De twee moties vormen daarmee in de praktijk de eerste wapenfeiten van de toekomstige Vivaldi-regering. De Kamerzitting wordt gesloten.
© BELGA Motie van Vivaldi-partijen goedgekeurd met 84 stemmen
De motie van de zeven Vivaldi-partijen om over te gaan tot de orde van de dag wordt goedgekeurd met 84 ja-stemmen tegenover 53 nee-stemmers, en 4 onthoudingen. Daardoor vervalt de motie van wantrouwen van Vlaams Belang tegen de regering-Wilmès, die nu officieel in het zadel blijft.
Er wordt nu over de ordemotie gestemd, waarmee de zeven partijen vragen dat op 1 oktober de regeerverklaring van de nieuwe regering op de agenda van de Kamer wordt gezet.
Stemming begint
Er wordt nu gestemd over de eenvoudige motie van de Vivaldi-partijen. Als die wordt goedgekeurd, vervalt de motie van wantrouwen van Vlaams Belang.
Stemming moties na bespreking wetsvoorstel
Er staat nu een wetsvoorstel op de agenda, daarna zullen de moties van wantrouwen van Vlaams Belang en de gewone moties van de Vivaldi-partijen gestemd worden.
Premier Sophie Wilmès neemt het woord
Premier Wilmès komt nu zelf tussen. "In de afgelopen maanden werden al onze zekerheden op de proef gesteld. We hebben veel moeilijke beslissingen moeten nemen. Helaas zijn er te veel levens verloren gegaan, dit virus ging bijzonder meedogenloos te werk."
"Maar er was ook een ongelooflijke solidariteit. We konden rekenen op het professionalisme en de inzet van zij die zijn blijven werken om anderen de nodige zorgen toe te dienen of om ons land draaiende te houden. Ik wil hen nogmaals laten weten hoe ongelooflijk dankbaar we daarvoor zijn."
Wilmès geeft toe dat ze op 17 maart beloofd had na zes maanden opnieuw het vertrouwen te vragen. "Voor mij is het altijd evident geweest dat de regering zou werken binnen de perimeter die ons is toevertrouwd, maar ook dat we maximaal tot de uiterste datum zouden werken. De regering is nu aanwezig in deze plenaire vergadering en we voeren een democratisch debat waarvan alleen dit parlement de uitkomst kan bepalen. U zal vandaag op het einde van dit debat kunnen beslissen onder welke voorwaarden deze regering nog kan werken."
Ook de premier verwijst naar de coronabesmetting van Open Vld-voorzitter en preformateur Egbert Lachaert als reden van de vertraging in de formatie. Wilmès bevestigt dat er woensdag een Nationale Veiligheidsraad zal plaatsvinden. De regering zal nog maximaal tot 1 oktober verder werken, zegt ze. "Wat ik vandaag in dit debat hoor, is dat een parlementaire meerderheid vraagt om het specifieke regime van volheid van bevoegdheden waarin de regering op dit moment werkt, te verlengen tot 1 oktober om een zekere stabiliteit te garanderen."
© BELGA Sp.a: "1 oktober is nieuwe deadline"
Ook sp.a-fractieleidster Meryame Kitir benadrukt dat er "eindelijk" zicht is op een akkoord. "Het is tijd om wat te gaan doen en tijd dat de politiek zijn verantwoordelijkheid neemt. De deadline was er niet voor niets, een duidelijke grens om een volgende stap te nemen. Dat gaan we nu doen, met een nieuwe deadline: 1 oktober."
Van Quickenborne: "Wil u een regering in lopende zaken in de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog"
"Laat u vooral niet opjagen door het Vlaams Belang. Extremer dan extreemrechts kan je toch niet worden." Dat geeft Open Vld-fractieleider Vincent Van Quickenborne bij het begin zijn tussenkomst mee aan N-VA.
Volgens Van Quickenborne is het nu eindelijk gelukt zeven partijen rond de tafel te krijgen. "De bedoeling was om op 17 september, vandaag dus, te landen. Maar een coronabesmetting heeft roet in het eten gegooid. En dat heeft ons tot uitstel gedwongen. Niemand kan het onmogelijke doen. En dan zijn er twee opties voor de huidige regering: ofwel blijft ze voor 14 dagen in het zadel, ofwel dient ze haar ontslag in. Maar wat wil u? Een regering in lopende zaken in de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog? Willen jullie dat? Het is onze opvatting dat er in deze crisis een regering is die vol aan het stuur blijft."
Van Quickenborne noemt de oppositiepartijen "het front van de blokkering", tegenover "de coalitie van de vooruitgang".
CD&V: "Wij hebben altijd regering met twee grootste partijen aan elke kant taalgrens gewild"
Alle fractieleiders van de onderhandelende Vivaldi-partijen komen nu tussen, waaronder ook CD&V-Kamerfractieleider Servais Verherstraeten. "Hoeft het te verwonderen dat de mensen het vertrouwen in de politiek verliezen? De mensen willen oplossingen en een regering. Wij hebben van dag 1 gezegd dat we een regering wilden met de twee grootste formaties in elk landsgedeelte. Het is nog altijd onze overtuiging dat dat goed zou zijn voor de stabiliteit van het land en de samenwerking met de regionale regeringen."
"Maar als er verschillende initiatieven zijn genomen, en die niet lukken, dan kunnen en moeten er ook andere opties bekeken worden. Tenzij men kiest voor impasse. Maar wij willen dat er oplossingen komen. We zitten met zeven partijen aan tafel, zeven uiteenlopende visies. Een akkoord is maar mogelijk als er vertrouwen en respect is. Dat moet groeien. En dat kan enkel als er rekening wordt gehouden met de bekommernissen van iedereen rond de tafel. De collega's kennen die van ons."
De onderhandelingen zijn nog niet afgerond, aldus Verherstraeten, "maar we willen ze doen lukken met respect voor elkaar". Volgens de CD&V'er was het inderdaad de bedoeling dat Wilmès het vertrouwen zou vragen. "Maar sommige partijen hier zouden anders gesproken hebben als ze wel aan de onderhandelingstafel hadden gezeten."
© Photo News — Servais Verherstraeten. Zeven partijen beloven regeerverklaring op 1 oktober
MR-Kamerlid Benoît Piedbœuf komt tussen om de premier en zijn partijgenote te steunen. "Wij - een meerderheid van parlementairen - denken dat het is nodig is dat deze regering tijdens een beperkte tijd verder werkt, aangezien we in een moeilijke situatie zitten. Wij vragen aan de regering om verder te werken om te verzekeren dat de beslissingen die genomen moeten worden, worden genomen. Ik leg een eenvoudige motie neer die getekend is door de fractieleiders van de meerderheid van zeven partijen. Ik zal ook een ordemotie neerleggen die vraagt dat er op 1 oktober een regeringsverklaring komt."
De eenvoudige motie zorgt bij goedkeuring zodadelijk dat de motie van wantrouwen van Vlaams Belang verdwijnt, aangezien ze in de rangorde van het Kamerreglement belangrijker is.
De twee moties zijn de eerste officiële akkoorden waarin de zeven Vivaldi-partijen (sp.a, PS, Open Vld, MR, Groen, Ecolo, CD&V) aan hetzelfde zeel zullen trekken in het parlement. Met de ordemotie is 1 oktober nu bovendien ook echt de deadline voor de nieuwe regering.
De Roover: "Als de regering niet op tijd gevormd wordt, gaat u ons dan opnieuw negeren?"
"Op 17 maart hebt u gezegd wat u gezegd hebt", begint N-VA-fractieleider Peter De Roover. "In die regeringsverklaring stond niet veel in. U hebt bovendien gezegd dat u zichzelf in volheid van bevoegdheid achtte voor de coronamaatregelen. Het enige wat u ter stemming hebt gebracht, is het getal van 6 maanden. De huidige voorzitter van Open Vld zei toen dat we daarna opnieuw zullen oordelen. Dat is dus vandaag."
Volgens De Roover ging hij ervan uit dat Wilmès vandaag "in een aangename verrassing" toch het vertrouwen zou indienen. "Als niemand vandaag een interpellatie had ingediend, was er vandaag niets gebeurd. U hebt dus gezegd dat u zou wachten tot anderen iets zouden doen om naar hier te komen."
De Roover ziet naar eigen zeggen geen verband tussen de ziekte van Egbert Lachaert - die besmet bleek met het coronavirus - en het weigeren van de vertrouwensstemming. "Misschien vraagt u dan het vertrouwen niet omdat u de komende weken nog een aantal belangrijke maatregelen wil nemen. Maar als u het vertrouwen niet zou krijgen, zou u in lopende zaken gaan en kan u nog altijd belangrijke maatregelen nemen. Dus ook dat is geen valabel argument. Wat is het dan wel?"
Als de regering niet tijdig gevormd wordt, gaat u ons dan opnieuw negeren en met 38 zetels verder regeren?
"Er is blijkbaar ergens een vergadering geweest tussen zeven bubbel-collega's. Dat zijn geen Kamerleden, maar daar is wel beslist dat de vraag tot vertrouwen uitgesteld wordt tot 1 oktober. Klopt dat? Want dat staat in een krant, ik weet het dus niet. Kan u mij dan vertellen wat er speciaal is aan 1 oktober? Waarom geen 3 of 15 oktober? En als de regering niet tijdig gevormd wordt, gaat u ons dan opnieuw negeren en met 38 zetels verder regeren?"
Voor De Roover is de verklaring eerder te vinden in de vraag of Wilmès wel opnieuw het vertrouwen zou krijgen. "Dus in plaats van de confrontatie aan te gaan, duikt u weg achter de rug van zeven mensen die niet in deze Kamer zetelen. U hebt geen schrik van de N-VA, want wij hebben u niet gesteund en zouden u niet opnieuw steunen, maar wel van de PS. U had op hen kunnen rekenen, op uw vrienden daar. Vandaag komt dus het eerste Vivaldi-akkoord tot uiting: het akkoord om niet akkoord te zijn."
© Photo News — N-VA-fractieleider Peter De Roover. Hedebouw (PVDA): "Er wordt gelogen"
"Mensen zijn het kotsbeu om politici te hebben die gewoon ergens anders leven en hun woorden niet houden", steekt een scherpe Raoul Hedebouw van wal. Volgens hem zijn het de onderhandelende partijen - "de bubbel van 7" - zelf die het populisme aanwakkeren. Hedebouw hekelt ook de "onderhandelingen achter de schermen", zonder dat de bevolking weet wat er gaande is.
Hedebouw haalt ook uit naar de rechtse partijen N-VA en Vlaams Belang, die in een Vivaldi-scenario allebei in de oppositie terechtkomen, het "separatistische blok van de haat".
© BELGA — Raoul Hedebouw. Pas: "Denkt u dat de gewone man in de straat dit geen circus vindt?"
Na de mondelinge vragen is het nu de beurt aan de interpellaties van Vlaams Belang en N-VA over de vertrouwensstemming van de regering-Wilmès. "We zijn vandaag 17 september, een datum waarover Conner Rousseau zei dat er verkiezingen moesten komen als er geen nieuwe regering was", aldus fractieleidster Barbara Pas. "Maar vandaag weten we wat dat soort uitspraken waard zijn: helemaal niets. Maar u ook, premier, veegt uw voeten aan wat u zei op 17 maart. Belofte maakt schuld. Wat een onwaarschijnlijke minachting dat u vandaag dat engagement niet nakomt. De Vivaldi-partijen hebben naast de verkiezingen ook alle fatsoen verloren."
Volgens Pas kan de premier niet anders dan opnieuw het vertrouwen vragen tot er een nieuwe regering is. "Als dat vertrouwen er zou zijn, zou dat toch niet meer dan een formaliteit mogen zijn?" Maar als er dan toch wantrouwen zou zijn, "dan is de enige andere behoorlijke optie het ontslag van deze regering en overgaan tot nieuwe verkiezingen".
"Maar het lijkt erop dat u geen van beide zal doen. U hoopt nog wat te blijven zitten na 17 september. Omdat het 'anders een circus wordt', zo konden we lezen. Maar wat denkt u dat de gewone man en vrouw in de straat nu denkt? De Wetstraat is al sinds de verkiezingen een circus. Het enige wat u bindt, is de angst voor verkiezingen."
Ook Cathérine Fonck van cdH is kritisch dat Wilmès ondanks haar belofte zes maanden geleden niet opnieuw het vertrouwen vraagt. "Dit is niet echt respectvol tegenover de democratie." Toch wil de partij zich niet per se tegen een korte verlenging van twee weken keren, het cdH zal zich dan ook onthouden bij een stemming.
© Photo News — Barbara Pas (Vlaams Belang). Voorzitters zitten samen voor onderhandelingen
De Vivaldi-partijvoorzitters zitten op dit moment samen om te onderhandelen voor een nieuwe regering. Dat bevestigt CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten op Villa Politica.
Dat gebeurt voor het eerst na de quarantaine van de partijvoorzitters die vorige week was begonnen na de coronabesmetting van preformateur Egbert Lachaert (Open Vld). Gisteren bleek dat alle andere voorzitters ook bij een tweede test negatief hadden getest, en vandaag zijn de fysieke onderhandelingen hervat.
Wilmès: "Niet wachten op volgende Veiligheidsraad"
Volgens premier Wilmès moeten we niet wachten op de volgende Nationale Veiligheidsraad om de basisregels in de strijd tegen het coronavirus te blijven volgen. "Het is van cruciaal belang dat iedereen inspanningen blijft leveren."
Dat er pas volgende week een Veiligheidsraad komt, komt doordat er juiste voorbereidingen getroffen moeten worden. "We moeten niet panikeren", aldus de premier. Ook wijst ze erop dat de regels misschien te ingewikkeld geworden zijn. "Aan CELEVAL is gevraagd om duurzamere regels te bekijken."
© BELGA De Roover: "Parlement wordt monddood gemaakt"
N-VA-fractieleider Peter De Roover reageert bij Villa Politica bijzonder misnoegd over de gang van zaken dat premier Sophie Wilmès geen regeerverklaring aflegt zoals beloofd. Volgens hem was het aan Kamervoorzitter Patrick Dewael om de premier aan die belofte te houden. "Maar wat stellen we vast, en dat is toch een absoluut dieptepunt: dat de Kamervoorzitter zich niet eens aan de kant van zijn eigen instelling zet en een lid van zijn assemblee het woord niet verleent. Het sterke is dat hij zich aan de kant schaart van een regering die er nog niet is."
Volgens De Roover komt er geen vertrouwensstemming omdat PS en sp.a niet voor Wilmès willen stemmen. "Natuurlijk heb ik er alle respect voor als de meerderheid Wilmès wel wil steunen, of het nu voor twee weken of voor zes maanden is. Maar dan moet ze het wel vragen."
"Het gaat hier niet om een bagatel, geen kleinigheid, maar om een belofte die in het parlement is gedaan en niet wordt nagekomen. Ik heb ook in de krant gelezen dat ze tot 1 oktober wil voortdoen, maar waarom komt ze dat hier niet zeggen?" Volgens De Roover "is men nu al begonnen het parlement monddood te maken binnen een coalitie die er nog niet eens is".
Toch eedaflegging
Kamerlid Sigrid Goethals (N-VA) legt nu toch de eed af als opvolger van Jan Spooren. Eerder weigerde ze de eed nog af te leggen doordat haar fractieleider Peter De Roover protest maakte bij de gang van zaken in de Kamer.
Wilmès: "Blijft belangrijk dat we blijven werken aan het beheren van de pandemie"
Wilmès wijst er in een eerste reactie op dat de regering de afgelopen maanden op de coronacrisis heeft gewerkt, en voor de andere kwesties in een vorm van lopende zaken heeft gewerkt. " Als het parlement dat wil, dan gaan we daar mee verder. Ik heb respect voor de democratie. Zoals u weet is er volgende week een belangrijke nationale Veiligheidsraad. Het blijft belangrijk dat we blijven werken aan het beheren van de pandemie. Het blijft ook belangrijk goed samen te werken met de deelstaten."
De Roover wijst er in zijn repliek op dat de regering de coronacrisis ook in lopende zaken kan aanpakken.
Pas na afloop van de andere mondelinge vragen die nu starten zal er ten gronde over de kwestie van het vertrouwen gedebatteerd worden.
"Wij schrijven geschiedenis"
Een woedende De Roover roept premier Wilmès toe dat "dit ongezien" is. "Ik reken op alle collega's om dit formeel te veroordelen." De Roover heeft het over "een beschamend schouwspel van Dewael". "U bent een terrein opgegaan dat totaal onaanvaardbaar is. U zakt door het ijs tot voorbij uw kruin".
Daarna spreekt hij Wilmès aan, en zegt hij dat de regering nu ze langer aanblijft dan beloofd, haar plannen moet toelichten. "Vindt u niet dat u hier uw plannen had moeten komen toelichten voor de komende twee weken?" Hij heeft het over de "junta van Vivaldi-partijvoorzitters".
Peter Mertens van PVDA zegt dat de ongelijkheid in België de afgelopen zes maanden alleen maar is toegenomen. "Zes maanden na uw vertrouwensvraag staat de zorg terug op straat omdat men het niet aankan. Ik denk dat u vandaag geen vertrouwen komt vragen omdat u heel goed weet dat er geen vertrouwen is onder de bevolking, noch in dit parlement zelf. Wat gaat u doen op 1 oktober als er geen nieuwe regering is?"
© BELGA — N-VA-fractieleider Peter De Roover. © BELGA Meteen zware clash tussen N-VA en Dewael
N-VA-fractieleider Peter De Roover vraagt het woord en zegt dat normaal gezien regeringsverklaringen en -mededelingen automatisch op de agenda van de Kamer worden geplaatst. Dat is echter niet gebeurd, hoewel premier Sophie Wilmès op 17 maart beloofd had opnieuw het vertrouwen aan de Kamer vragen.
De Roover citeert ook oud-Open Vld-fractieleider Egbert Lachaert, vandaag partijvoorzitter, in maart: "Ook is het duidelijk dat mevrouw de eerste minister erop heeft gewezen dat de huidige situatie voor zes maanden geldt. Daarna oordelen wij wat er moet gebeuren."
Voor De Roover is het dan ook niet meer dan logisch dat de regering vandaag een nieuwe regeerverklaring aflegt en het vertrouwen vraagt.
© Photo News Kamervoorzitter Patrick Dewael zegt dat er twee mogelijkheden zijn: ofwel komt de regering zelf naar het parlement voor een verklaring, ofwel vraagt een fractie een interpellatie. Het is dat laatste dat Vlaams Belang heeft gedaan, aldus Dewael, en de regering heeft toegezegd naar de Kamer te komen om over die interpellatie te debatteren.
De Roover blijft erbij dat de premier zelf een regeringsverklaring moet afleggen en wijst op uitspraken van Wilmès van eind augustus dat ze "niet terugkomt op haar engagement". Dewael ontneemt De Roover het woord en blijft erbij dat de regering naar het parlement is gekomen om over de kwestie te debatteren na de interpellatie van Vlaams Belang.
Dewael gaat verder met de eedaflegging van twee opvolgers in de Kamer, terwijl De Roover het woord blijft vragen. Ook Vlaams Belang en N-VA-Kamerlid Valerie Van Peel maken bijzonder veel misbaar. Dewael gaat echter stoïcijns verder.
Eerbetoon aan Antoinette Spaak en Ilse Uyttersprot
De plenaire zitting begint met een moment van stilte voor de overleden minister van Staat en oud-Kamerlid Antoinette Spaak. Zij was de eerste vrouwelijke partijvoorzitster van ons land en leidde in de jaren 70 en 80 de Franstalige partij FDF, de voorloper van het huidige DéFI. Spaak overleed op 20 augustus.
Ook de overleden ex-burgemeester van Aalst en voormalig Kamerlid Ilse Uyttersprot (CD&V) wordt gehuldigd. Zij werd op 4 augustus met geweld om het leven gebracht in Aalst.
Vier partijen willen premier ondervragen
Zowel Vlaams Belang, N-VA, cdH als PVDA zullen Wilmès ondervragen over haar "gebroken belofte". Vlaams Belang diende bovendien een interpellatie in, om daarna een motie van wantrouwen te kunnen indienen.
Deze vragen staan op de officiële agenda van de Kamer:
1. Interpellatie van mevrouw Barbara Pas tot de eerste minister over "de belofte van de Premier om uiterlijk half september opnieuw het vertrouwen van de Kamer te vragen"
2. Vraag van de heer Peter De Roover over "de verbintenis die de premier tijdens de vergadering van 19 maart 2020 aangegaan is"
3. Vraag van mevrouw Catherine Fonck over "de verbintenis van de premier om het vertrouwen van de Kamer opnieuw te vragen na 6 maanden"
4. Vraag van de heer Raoul Hedebouw over "de belofte van de premier om het vertrouwen van de Kamer te vragen
De Vivaldi-partijen zullen na afloop van het debat allicht een gewone motie indienen, om zo de motie van wantrouwen te blokkeren.
Debat start om 14.15 uur
Om 14.15 uur gaat de plenaire Kamerzitting van start. Lees hier al waar het over gaat, en waarom de regering-Wilmès niet haar ontslag indient.
