Het Amerikaanse leger heeft in het landingsgestel van het legervliegtuig dat maandag op de luchthaven van Kaboel door paniekerige Afghanen werd bestormd, het lichaam van een overleden persoon gevonden. Dat heeft de Amerikaanse luchtmacht gemeld. Er werd een onderzoek ingesteld.

De Amerikaanse luchtmacht gaat op sociale netwerken alle circulerende filmpjes bekijken van het C-17 transportvliegtuig dat maandag door honderden mensen werd achtervolgd. Heel wat wanhopige Afghanen probeerden zich toen vast te klampen aan de zijkant van het vliegtuig of aan wielen. Een andere video toont hetzelfde toestel terwijl het boven Kaboel vliegt en er twee mensen uit de lucht lijken te vallen.

"Behalve de video's die online zijn geplaatst en de berichten in de pers over mensen die bij vertrek uit het vliegtuig vallen, zijn er na landing op de luchtmachtbasis Al Udeid in Qatar ook menselijke resten gevonden in het landingsgestel van de C-17", verklaarde woordvoerster Ann Stefanek van de Amerikaanse luchtmacht. "Er komt een grondig onderzoek, dat alle feiten over dit tragische incident aan het licht moet brengen", voegde ze er nog aan toe. De woordvoerster gaf geen dodental en bevestigde ook niet de berichten dat een persoon voor het opstijgen onder de wielen van het vliegtuig werd verpletterd.

De C-17 was geladen met materiaal voor de Amerikaanse militairen die ter versterking naar Kaboel waren gestuurd om de evacuatie van de burgers in goede banen te leiden. "Nog voordat de bemanning het vliegtuig kon uitladen, werd het omsingeld door honderden Afghanen" die het tarmac waren binnengedrongen, zei de woordvoerster. "Geconfronteerd met een snel verslechterende situatie rond het vliegtuig, besloot de bemanning om zo snel mogelijk weer te vertrekken.

De populariteit van de Amerikaanse president Biden in de Verenigde Staten heeft een forse deuk opgelopen na de onverwacht snelle herovering van Afghanistan door de radicaalislamitische Taliban. Nog maar 46 procent van de ondervraagden keurt het beleid van hun president goed, een daling van 7 procentpunten. Het is de laagste populariteit voor Biden in de wekelijkse nationale peiling sinds zijn aantreden begin dit jaar.

Uit de peiling van Reuters/Ipsos blijkt verder dat 34 procent van de Amerikanen voorstander is van een voortzetting van de buitenlandse militaire operaties in het Aziatische land. Biden verdedigde de terugtrekking van de Amerikaanse troepen in een toespraak tot het volk, maar erkende dat de opmars van de Taliban veel sneller was gegaan dan verwacht. Hij haalde uit naar de Afghaanse militairen die, door de VS getraind, eigenlijk het land hadden moeten verdedigen tegen de fundamentalisten.

De Amerikaanse inlichtingendiensten werden deze zomer in hun vertrouwelijke voorspellingen steeds pessimistischer over de kans dat het Afghaanse leger de Taliban weerstand zou kunnen bieden. President Joe Biden zei op 8 juli nog dat de regering in Kabul waarschijnlijk niet zou vallen en er geen chaotische evacuaties nodig zouden zijn, terwijl zijn diensten er steeds meer aan twijfelden of de hoofdstad niet in handen van de fundamentalisten zou vallen, schrijft The New York Times.

De vraag is volgens de krant waarom de Amerikaanse regering en militaire planners ondanks de waarschuwingen slecht voorbereid leken te zijn op de overwinning van de taliban. Het leger kon de veiligheid bij de evacuaties op het vliegveld van Kaboel maandag niet waarborgen en moest op het laatste moment duizenden extra militairen invliegen.

Inlichtingendiensten hadden al voorspeld dat als de Taliban steden in zouden nemen er een grote kans was dat het leger zou opgeven en het hele land snel zou vallen, zeggen bronnen tegen de krant. De belangrijkste besluiten waren echter al genomen toen binnen de inlichtingengemeenschap alom werd gedacht dat de pro-westerse regering in Kaboel het nog wel een paar jaar zou uithouden.

Voor een ordelijke aftocht zou er dan genoeg tijd zijn. Toen het ministerie van Buitenlandse Zaken eind april het niet-essentiële personeel van de ambassade in Kaboel liet vertrekken, werd algemeen nog aangenomen dat het nog zeker anderhalf jaar zou duren voordat de Taliban de macht zouden grijpen, aldus de krant. Biden erkende maandag dat dat zich "veel sneller heeft ontvouwd dan we hadden verwacht".

Volgens The New York Times is in de VS het zwartepieten over de schuldvraag al begonnen, inclusief verklaringen van het Witte Huis waarin wordt gesuggereerd dat de inlichtingendiensten hebben gefaald.

Voor de Europese Unie zit er niets anders op dan met de taliban te gaan praten. Ze hebben nu eenmaal de oorlog in Afghanistan gewonnen, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell. Maar dat is nog niet hetzelfde als het erkennen van de taliban als het gezag.

De hoogste diplomaat van de EU heeft zijn twijfels over de sussende woorden van de nieuwe heersers in Afghanistan. Die presenteren zich minder bruut als voorheen. Ze verzekeren de laatste dagen dat medewerkers van westerse landen niets te vrezen hebben en dat ze zelfs vrouwenrechten zullen eerbiedigen, mits die stroken met de sharia (islamitische wetten). Maar volgens Borrell "zien ze er hetzelfde uit, alleen spreken ze beter Engels".

De Europese ontwikkelingshulp die naar Afghanistan vloeide is dan ook stopgezet. Aan "samenwerking met een toekomstige Afghaanse regering" zijn voorwaarden verbonden, waarschuwt Borrell. Die moet onder meer de fundamentele rechten waarborgen van alle Afghanen, vrouwen en minderheden inbegrepen.

Maar de humanitaire hulp gaat wel door. Sterker nog, die moet misschien wel worden opgevoerd, denkt Borrell. Als straks bijvoorbeeld vrouwen niet meer op het land mogen werken, kan er in grotere delen van Afghanistan honger uitbreken.

De taliban hielden hun eerste officiële persconferentie in de Afghaanse hoofdstad Kaboel na hun razendsnelle opmars. Volgens de zegsman zullen "vreedzame" betrekkingen met andere landen worden voortgezet.

"We willen ervoor zorgen dat Afghanistan niet langer een strijdtoneel is", zei taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid. "We hebben al diegenen vergeven die tegen ons hebben gevochten. Er is een einde gekomen aan de vijandigheid. We willen geen externe of interne vijanden."

Niemand uit de Verenigde Staten of van de internationale gemeenschap "zal worden geschaad", aldus de woordvoerder van de fundamentalisten. De Afghaanse tolken en anderen die voor buitenlandse machten werkten, zullen niet worden vervolgd of gewroken.

De woordvoerder ging ook in op het lot van vrouwen onder hun bewind. Hij zei dat vrouwen mogen werken en studeren en "zeer actief zullen zijn in de samenleving, maar binnen het kader van de islam."

"We hebben het recht om te handelen volgens onze religieuze principes. Andere landen hebben verschillende benaderingen, regels en voorschriften... de Afghanen hebben het recht om hun eigen regels en voorschriften te hebben in overeenstemming met onze waarden."

"Wij zijn toegewijd aan de rechten van vrouwen onder het systeem van de sharia", verklaarde Mujahid. "Ze zullen schouder aan schouder met ons samenwerken. We willen de internationale gemeenschap verzekeren dat er geen discriminatie zal zijn."