Einde tweede zittingsdag
Nadat meester Clement de onderzoeksrechter nog even stevig op de grill legde over correcte onderzoeksmethodes en dergelijke zaken, beëindigde de voorzitter om iets voor zessen de tweede zittingsdag van dit assisenproces. Keurig op tijd. Dinsdag om 9 uur gaat het proces verder.
"Op zijn elfde was mijn cliënt getuige van een verkrachting in het Rivierenhof"
© Photo News — Christian Clement, advocaat van Stephaan Du Lion. Christian Clement: "Een correcte uitnodiging tot verhoor ligt mij nauw aan het hart en ik kreeg toch de indruk dat men liet uitschijnen dat meneer Du Lion tijdens één van zijn verhoren zich op zijn zwijgrecht beriep, maar enkel omdat zijn advocaat dat had gevraagd. Voor alle duidelijkheid: het was voor ons niet duidelijk dat dat verhoor over de zaak Poppe zou gaan."
Onderzoeksrechter: "Tja, ik heb begrepen dat langs uw zijde het wellicht niet helemaal duidelijk was via de uitnodiging waarover het verhoor zou gaan, met name de moord op Eve Poppe. Het zou natuurlijk kunnen dat u daarop uw cliënt heeft aanbevolen, toen duidelijk waar het over zou gaan, om dan maar zwijgrecht in te roepen. Maar dat weet ik natuurlijk niet."
Clement: "Maar klopt het wel dat wij daarna met u hebben besproken dat we graag het verhoor wilden laten doorgaan, maar dat de door u voorgestelde datum voor ons gewoon te vroeg was?"
Onderzoeksrechter: "Dat is juist."
Clement: "Kunt u zich in het uiteindelijke verhoor herinneren dat er iets gebeurd was op 11-jarige leeftijd in het Rivierenhof?"
Onderzoeksrechter: "Toen zou hij getuige zijn geweest van een verkrachting."
Clement: "Heeft hij ook verteld over de vader en zijn grootvader?"
Onderzoeksrechter: "Ja, die zouden beiden zijn zussen hebben misbruikt."
Nooit een knopendeskundige aangesteld
Jef Vermassen: "Kunt u iets vertellen over de aard van de knopen die Du lion in de snoeren rond de nek had gelegd?
Onderzoeksrechter: "Wel, u zegt dat hij die heeft gelegd, maar dat weten we dus niet. Die zijn gevonden, effectief, maar er is te weinig onderzoek naar gevoerd. We hebben de knopen op foto's, maar ik vond dat onvoldoende om een knopendeskundige aan te stellen."
Vermassen: "Heeft hij uitgelegd waarom hij mevrouw Mazijn op haar linkeroog heeft geslagen?"
Onderzoeksrechter: "Hij vertelde dat hij panikeerde, zich ongemakkelijk voelde en dat dat daarvoor de aanleiding was."
Vermassen: "Heeft hij ooit emoties getoond tijdens het onderzoek?"
Onderzoeksrechter: "Ja, toch wel. Een aantal keer heeft hij verklaard dat hij 'er niet geraakte'. Kwam ook in de reconstructies terug."
Du Lion: "Het was ook zeker niet zo dat ik het beu was, het onderzoek. Die indruk gaf ik misschien soms, maar ik heb zo goed mogelijk m'n best gedaan om met het onderzoek mee te werken. Ik wilde het wel natuurlijk zo snel mogelijk achter de rug hebben, maar meewerken was belangrijk voor mij."
"Zo'n cognitief verhoor met een plaats delict in de natuur was ideaal, maar helaas leverde het weinig op"
Voorzitter: "Du Lion heeft hier bekend dat hij zich herinnert mevrouw Bogaerts geslagen te hebben. Bij u heeft hij dat niet gezegd, toch?"
Onderzoeksrechter: "Nee, dat heeft hij inderdaad niet tegen mij verklaard. Wel details zoals het feit dat hij zijn fiets zachtjes tegen een boom zette en niet op de grond gooide, omdat het een dure fiets betrof."
Voorzitter: "Bij mevrouw Mazijn was er ook een discussie over of de hand die hij op de hare legde aan tafel, of dat de linker- of rechterhand was?"
Onderzoeksrechter: "Ja, hij heeft trouwens tijdens het hele onderzoek de appartementen van mevrouw Mazijn en mevrouw Poppe door elkaar gehaald. Daardoor is hij ook gepakt voor de dood van Eve Poppe, maar ook tijdens de reconstructie speelde ons dat parten. We konden de dood van Mazijn moeilijk naspelen, omdat die verwarring constant een hindernis was."
Voorzitter: "Op een gegeven moment hebt u een bijzondere verhoortechniek bevolen. Dat leidde helaas niet tot het gehoopte resultaat. Meester Clement suggereerde zelfs om dat nog eens over te doen, maar dat is niet gebeurd. Hoe kwam dat?"
Onderzoeksrechter: "Ik vond de kwaliteit van dat verhoor van uitzonderlijk niveau. De commissaris had dat bijzonder goed gedaan. En het doel was om te kijken of Du Lion zich bepaalde details kon herinneren omtrent de feiten. De moord op mevrouw Bogaerts leek me het ideale scenario voor zo'n verhoor. Want ook zaken als temperaturen, geuren, kleuren, en meer passeren daarmee de revue, dus een plaats delict in de natuur zoals in Oelegem was perfect. Het is een zeer lang verhoor, van meer dan 3 uur. En dus leek het me geen meerwaarde te hebben om ook in de andere drie dossiers zo'n cognitief verhoor te doen. Het leverde weinig op bij de eerste keer, dus de kans dat het daarna wel zou lukken was zeer klein."
"Hij gaf spontaan twee moorden aan mij toe. We hadden geen idee dat hij daar iets mee te maken had"
© BELGA — Tekening van Stephaan Du Lion door Jonathan De Cesare. Onderzoeksrechter: "Du Lion gaf enerzijds aan dat hij schuldig was aan de moorden, maar gelijktijdig kon hij er niet aan uit dat iemand zich aan zoiets schuldig zou kunnen maken. Die spreidstand viel mij op."
Voorzitter: "Klopt het dat hij verklaarde nooit fantasieën had over seks met geweld?"
Onderzoeksrechter: "Hij heeft inderdaad gezegd dat hij die niet koesterde."
Voorzitter: "Waarom werd hij trouwens twee keer zo kort op elkaar hem te verhoren?"
Onderzoeksrechter: "Ik had het gevoel dat ik een goed contact had met Du Lion. Hij heeft twee moorden spontaan bekend. Bij Bogaerts en Van den Reeck hadden wij geen idee dat hij er iets mee te maken had. Zodoende vond ik het nodig om zo snel mogelijk alles met hem te kunnen bespreken."
Voorzitter: "Bleef hij ook bij het geweldscomponent van die misdrijven alle antwoorden schuldig? Dat hij dus stelde geen herinneringen had aan die geweldplegingen, al helemaal niets wist van een mes en zich ook vrijwel niets herinnerde van het wurgen."
Onderzoeksrechter: "Ja, dat klopt. Bij Bogaerts herinnerde hij zich dat hij haar een duw had gegeven, maar voor het overige kon hij weinig antwoorden."
Voorzitter: "Kwamen er tijdens de reconstructies nieuwe elementen naar boven?"
Onderzoeksrechter: "Eigenlijk niet, maar de wedersamenstellingen bevestigden wel zo'n beetje alles wat hij aan ons verklaard had. Die reconstructies waren trouwens niet zo simpel, want we hadden besloten om die te organiseren in de politieschool Campus Vesta in Ranst."
De onderzoeksrechter
De onderzoeksrechter die het onderzoek geleid heeft is een statige verschijning die al enige ervaring heeft in de rechtbank van eerste aanleg. Het is ook zeker niet zijn eerste verschijning op een hof van assisen en hij legt dan ook helder uit aan de jury wat zijn taak precies is.
"Wij doen een onderzoek naar aanzien van feiten. Wij zijn onafhankelijk en onpartijdigheid, dus wij beslissen zelf welke opdrachten er in een onderzoek uitgevoerd moeten worden, à charge en à decharge. En aan het einde van de rit geeft de onderzoeksrechter de resultaten van het onderzoek terug aan het parket. Zo'n onderzoek is enorm dynamisch. Je weet op dag één nooit goed welke zaken gedaan zullen moeten worden op dag twee."
Voorzitter: "En betrokken partijen mogen ook suggesties doen voor bepaalde onderzoeksopdrachten. U bent degene die beslist, maar u staat open voor input?"
Onderzoeksrechter: "Dat klopt."
Vederknoop
Eén van de juryleden heeft een pertinente vraag over het soort knoop dat Du Lion in de verschillende snoeren gelegd heeft. "Was dat een vaste knoop, een vederknoop of een vissersknoop? Want dat kan natuurlijk wel een verschil maken." De speurders konden daar geen definitief antwoord op geven.
Met die vraag komt de uitleg en presentatie van de rechercheurs tot een einde. De volgende die aan het woord komt is de onderzoeksrechter. Hij zal uitleg komen geven bij de verschillende wedersamenstellingen die uitgevoerd werden.
Enhanced Cognitive Interviewing
"Ik verwacht dat jullie dieper in mijn gedachten kunnen graven. Ik heb heel mijn leven gedronken en ik heb die herinneringen altijd afgeblokt." Dat is wat we Du Lion horen zeggen op de videobeelden van een drie uur durend verhoor dat van hem werd afgenomen op vraag van zijn advocaten. Het gaat hier over het 'enhanced cognitive interviewing' waar de rechercheurs het eerder over hadden.
"We gaan u proberen u te laten herinneren wat je gehoord hebt, geproefd hebt, gevoeld hebt en gezien hebt," antwoordt de ondervrager. "We kunnen niet exact reproduceren wat je meegemaakt hebt, maar we kunnen het reconstrueren."
Korte pauze
Nadat meester Clement zijn talrijke vragen heeft afgevuurd, besluit de voorzitter om nogmaals een kwartiertje te schorsen.
"Klopt het dat zonder de bekentenis van mijn cliënt de moord op Maria Van den Reeck niet meer opgelost had kunnen worden?"
© Photo News — Christian Clement, advocaat van Stephaan Du Lion. Christian Clement: "Was u verrast dat mijn cliënt voor de deur stond in oktober 2018 na de uitnodiging tot verhoor? Want hij was toen nog niet aangehouden."
Rechercheurs: "Wij waren niet verrast."
Clement: "Wat was er gebeurd als hij zich niet had aangemeld?"
Rechercheurs: "Dan had de onderzoeksrechter hem misschien bij verstek aangehouden."
Clement: "Maar hij was er wel. Heeft mijn cliënt ook maar één keer aanstalten gemaakt om op te staan en weg te gaan? Want daar had hij recht toe."
Rechercheurs: "Nee, dat heeft hij niet gedaan."
Clement: "Was hij ook akkoord om een DNA-staal af te staan?"
Rechercheurs: "Ja, dat was hij."
Rechercheurs: "Kunnen we dat interpreteren als meewerken aan een onderzoek?"
Rechercheurs: "Zeker."
Ik krijg in mijn carrière misschien maar één keer de kans om deze vraag te stellen. Klopt het dat zonder de bekentenis van mijn cliënt de moord op Van den Reeck niet meer opgelost had kunnen worden?
Clement: "En dat tweede verhoor werd uitgevoerd op vraag van mijn cliënt, niet?"
Rechercheurs: "Inderdaad, zijn toenmalige advocaat had ons daarvoor gecontacteerd."
Clement: "Kunt u misschien ook een beetje verduidelijken waarom hij niet naar het derde verhoor kon komen? Want die verklaring bleef hangen bij 'om medische redenen'."
Rechercheurs: "Dat maakt deel uit van het medisch beroepsgeheim."
Clement: "Was dat misschien omdat onze cliënt al maandenlang rondliep in de gevangenis van Antwerpen met een ontstoken linkerschouder? Hij heeft zelfs een aanvraag gedaan om in Brugge geopereerd te kunnen worden. Hij heeft dan enkele maanden verbleven in de gevangenis van Brugge."
Rechercheurs: "Daardoor hebben we hem inderdaad een tijdlang niet kunnen verhoren."
Clement: "Heeft hij niet ook bij de onderzoeksrechter spontaan bekentenissen afgelegd over de moorden van Maria Van den Reeck en Lutgarda Bogaerts?"
Rechercheurs: "Dat klopt."
Clement: "Was er überhaupt een link, op vlak van sporen- en bewijsmateriaal, richting mijn cliënt in die moorden?"
Rechercheurs: "Neen, zo'n link bestaat inderdaad niet."
Clement: "En het dossier van mevrouw Van den Reeck is zelfs compleet weg. Ik ga de vraag stellen, want ik krijg in mijn carrière misschien maar één keer de kans om die vraag te stellen. Klopt het dan dat zonder de bekentenis van mijn cliënt de moord op Van den Reeck niet meer opgelost had kunnen worden?"
Rechercheurs: "Wie weet. Daar kan ik geen antwoord op geven."
Clement: "Maar heeft zijn bekentenis de ontknoping niet flink vooruitgeholpen?"
Rechercheurs: "Dat klopt."
"Het zou kunnen dat ik er nog eens geweest ben. Misschien om mijn geld te gaan halen, of zo"
© Photo News — Advocaat-generaal Bjorn Backx. Procureur Backx: "Ik wil vragen hoe vaak Du Lion bij Eve Poppe geweest is in de Argentiniëlaan."
Du Lion: "Ik denk maar één keer."
Backx: "Op 8 oktober 1997 zei hij hetzelfde. Maar hij vertelde toen ook dat hij een keer bij het bewuste appartement een sociaal werkster tegen was gekomen. Iets wat hij niet heeft vermeld m.b.t. de dag van de feiten. Is hij er dan toch nog een andere keer geweest?"
Du Lion: "Het zou kunnen dat ik er nog eens geweest ben. Misschien om mijn geld te gaan halen, of zo. Maar het is kwijt uit m'n hoofd."
Backx: "Klopt het dat hij in eerste instantie aangaf niet te begrijpen dat hij verdacht werd van andere feiten toen hij ondervraagd werd over Ariane Mazijn?"
Rechercheurs: "Dat klopt."
Backx: "Het klopt ook dat de feiten op Ariane Mazijn moeten hebben plaatsgevonden tussen 12.30 uur en 15 uur?"
Rechercheurs: "Ja, dat is juist."
Backx: "Zijn er getuigen die gezegd hebben dat er gekrijs te horen zou zijn geweest bij het Albertkanaal rond 19 uur?"
Rechercheurs: "Dat is verklaard, inderdaad."
"Als er nu een andere vrouw open had gedaan in een ander appartement, wat was er dan gebeurd?"
© Photo News — Walter Damen, advocaat van de familie Mazijn. Walter Damen: "Hij was blijkbaar niet de glazenwasser van Ariane Mazijn zelf, maar van de buurtvrouw. Hoe zag dat gebouw eruit?"
Rechercheurs: "Die appartementen zagen er ongeveer hetzelfde uit allemaal."
Damen: "Hoe poetste hij de ramen precies? Met stellingen, een hoogtewerker,...?"
Du Lion: "Dat was met een ladder."
Damen: "Dan heb je ook een inkijk in de appartementen. Hebt u kunnen zien of Ariane thuis was?"
Du Lion: "Dat heb ik niet gezien."
Damen: "Hoe kwam u dan bij mevrouw Mazijn terecht?"
Du Lion: "Ik heb eerst aangebeld bij andere appartementen voor water. Zij reageerden niet, en uiteindelijk kwam ik bij haar terecht."
Damen: "Wanneer u binnenkwam, wat gebeurde er dan juist? Hebt u haar aangevallen, was zij bewusteloos op het moment van de feiten?"
Du Lion: "Ik heb eerst water genomen. Dan raakte ik haar aan met de hand, waarop ze hard verschoot. Ik kreeg een woedeaanval die ik niet kon controleren. Dan werd het zwart voor m'n ogen."
Damen: "Dus het is mogelijk dat u haar eerst hebt neergestoken en dan hebt verkracht?"
Du Lion: "Dat is mogelijk. Maar ik denk het niet."
Damen: "En het snoer. Waarom legde u een knoop in dat snoer rond haar nek?"
Du Lion: "Daar kan ik niet op antwoorden."
Damen: "Kent u iets van knopen maken of is dat puur toevallig?"
Du Lion: "Puur toevallig."
Damen: "Hoe komt er dan zo'n patroon in uw daden? Steekwonden, seksuele ontlading, wurgen en knoop in het snoer."
Du Lion: "Ik heb het altijd verdrongen en verdronken. Dus ik weet het niet."
Damen: "Als er nu een andere vrouw open had gedaan in een ander appartement, wat was er dan gebeurd?"
Du Lion: "Daar kan ik niet op antwoorden."
Vragenuurtje
© Photo News — Jef Vermassen, advocaat van de oudste en jongste dochter van Eve Poppe. Jef Vermassen: "Volgens Du Lion eerdere verklaring is Ariane Mazijn begonnen met flirten. Later zegt hij weer dat hij initiatief nam en niet zij. Waarom veranderde hij het geweer van schouder?"
Rechercheurs: "Bij de reconstructie legde hij volgens hem zijn hand op de hare omdat hij haar sympathie fout interpreteerde als flirterig gedrag. Maar dat ontkende hij inderdaad in zijn eerste verhoor."
Vermassen: "Hij zou ook een slag hebben gegeven op haar linkeroog. De onderzoeksrechter vraagt hem ook of hij misschien een mes uit de keuken heeft genomen. Heeft hij daar uitleg over gegeven?"
Rechercheurs: "Nee, hij heeft nooit toegegeven dat hij de steekwonden heeft toegediend. Over een mes heeft hij nooit gesproken."
Vermassen: "Heeft hij het ooit gehad over het condoom? Dat hij het bij zich had of had meegenomen?"
Rechercheurs: "Neen, volgens hem had hij geen condoom gebruikt."
Vermassen: "Hij is na de feiten naar buiten gegaan, met zijn emmer, in zijn auto gestapt en volgens hem is hij 99 procent zeker dat hij naar huis is gereden. Heeft hij daar iets van gezegd?"
Rechercheurs: "Nee, daar kan ik niet op antwoorden."
Vermassen: "Die steekwonden die hij heeft toegebracht moeten veel bloedverlies hebben veroorzaakt opdat het op hem terecht moeten zijn gekomen. Zeker na de verkrachting. Heeft zijn echtgenote toen hij thuiskwam daar niets van gezegd?"
Du Lion: "Daar kan ik me niets van herinneren."
Vermassen: "Weet u nog wat u met de kledij gedaan hebt?"
Du Lion: "Neen."
Vermassen: "Soit, dat kunnen we blijven herhalen, he."
Geen aanwijzingen dat Du Lion bij nog meer dossiers betrokken is
© Photo News — De vier rechercheurs die het onderzoek gevoerd hebben. Na de middagpauze krijgen nu alle verschillende partijen de kans om vragen te stellen aan de rechercheurs over het onderzoek.
Voorzitter: "Slaagt Du Lion er op enig moment in om de 'triggers' waarover hij het heeft correct te beschrijven?"
Rechercheurs: "Hij blijft iets te veel op de oppervlakte om daar iets zinnigs over te zeggen. Het is iets van seksuele aard dat hem triggert alleszins."
Voorzitter: "En dat het hem tot geweldpleging dwingt?"
Rechercheurs: "We kwamen tot een punt waarop we hem vroegen op welke manier die prikkels hem tot geweld brachten, maar ook daar gaf hij nooit een goede uitleg over."
Voorzitter: "U heeft ook een parallelonderzoek gevoerd om te kijken of er nog openstaande dossiers zijn met onbekende daders waar Du Lion bij betrokken zou kunnen zijn. Klopt het dat dat onderzoek weinig heeft opgeleverd?"
Rechercheurs: "Dat is een correcte weergave."
Middagpauze
Met het einde van de presentatie roept voorzitter Thys op om te schorsen voor de middagpauze. Om 14 uur wordt de zitting hernomen.
Actie - reactie
Na de moord op Eve Poppe beslist Du Lion om definitief een einde te maken aan het gehoor geven aan de seksuele triggers. Hij begon veel te drinken en af en toe drugs te gebruiken. Wanneer de rechercheurs hem confronteren met gewelddadige uitbarstingen langs zijn kant tegenover, bijvoorbeeld, zijn vrouw en kinderen of mensen in het verkeer, dan zegt hij dat dat vaak reacties waren wanneer anderen hem irriteerden. Volgens de rechercheurs minimaliseerden hij de feiten.
"Spijt komt inderdaad altijd te laat, maar ze is er wel"
Du Lion zegt dat hij niet goed begrijpt waarom hij de bekentenissen niet eerder heeft gedaan.
De bijnaam Pitbull bij de motorclub heeft hij niet zelf gekozen. Zelf zou hij liever 'Stefke' genoemd worden, omdat dat beter bij hem paste. De bewering dat hij een lage dunk had van vrouwen, afkomstig van zijn jeugdvriend Dirk, noemt hij pure verzinsels.
M.b.t. zijn thuissituatie bij Christel zegt hij dat dat nog niets was in vergelijking met de psychische druk en de ellende die hij met zijn vader meemaakte. Wanneer de rechercheurs de vergelijking trekken tussen hem en zijn vader en grootvader, vindt hij dat onterecht en beledigend. Wel geeft hij als verklaring voor zijn eigen gewelddadige gedrag dat het 'misschien genetisch zou kunnen zijn'.
Op het moment dat ik besef dat ik fout bezig ben, blijft die prikkel ook. Sinds Eve Poppe probeer ik die triggers door mooie vrouwen te vermijden
"Spijt komt inderdaad altijd te laat, maar ze is er wel." zo sluit hij zijn verhaal af.
In een laatste videofragment proberen de speurders nog een laatste keer in te gaan op het verhaal van zijn 'prikkels'. "Is die dominantie die je uitte tijdens die daden misschien een vorm van vernedering? Wat is de essentie die je ertoe drijft over te gaan tot seksueel geweld en doding?" vragen ze hem.
"Misschien de vriendelijkheid van die vrouwen," zo antwoordt Du Lion. "Het verkeerd interpreteren van bepaalde signalen."
Rechercheur: "Het is nu echt wel de moment om het te zeggen, hè!"
Du Lion: "Ik denk dat ik inderdaad dacht dat ze avances maakten. En op het moment dat ik besef dat ik fout bezig ben, blijft die prikkel ook. Dat leidt dan tot een seksuele daad. Sinds Eve Poppe probeer ik die triggers door mooie vrouwen te vermijden."
Houthakwedstrijden op tv
© Photo News In februari 2021 wordt Du Lion een laatste keer verhoord. Ditmaal over de moord op Eve Poppe. Hij vertelde al een jaar bij Eve de ramen te wassen, maar enkel langs de buitenkant, en herhaalde dat ze nog een schuld bij hem had. De rest van het verhaal blijft eigenlijk grotendeels hetzelfde. Ze spraken af bij haar thuis, zaten bij haar aan tafel en babbelden wat, maar daarna gingen ze naar de slaapkamer. Zogezegd om naar de ramen te kijken en een nieuwe offerte te maken. Volgens hem was het niet gebruikelijk dat zijn klanten hem 'in natura' betaalden voor geleverde diensten. Hij ontkent op dat moment dat dat bij Eve Poppe wel gebeurd was. Ondertussen geeft hij toe van wel.
Voorzitter: "Hetgeen u nu verklaart, meneer Du Lion, is dat de seks met mevrouw Poppe gebeurde op haar aangeven om in natura te kunnen betalen voor de schuld, toch?"
Du Lion: "Dat klopt. Ik heb dat niet verklaard tijdens het onderzoek."
Vanaf dat ze de slaapkamer betreden stoppen zijn herinneringen. Hij kan niets meer vertellen over de seksuele betrekkingen en het geweld en ook niet over het feit dat ze neergestoken is. Wel had hij tijdens de werkzaamheden altijd een touw op zak. Een mes had hij niet, zei hij. Dat maakte geen deel uit van de standaarduitrusting. Wel een Gillette-mesje voor hardnekkig vuil op de ramen.
Dat getuigen zeggen dat hij vaak messen en bijlen op zak had, vindt hij onzin. Dat was niet zo. Hij had een bijl, maar dat was om hout te hakken. Iets wat hij graag deed, want hij keek zelfs naar houthakwedstrijden op tv. Hij heeft ondertussen wel bekend dat het incident met de bijl in zijn ex-vrouw Christel wel gebeurd was.
Du Lion: "Dat kwam door mijn overmatig drugsgebruik. Ik wilde aantonen dat ik dat wel onder controle had, en dat wilde ik doen door die stunt met de bijl."
"Of ik heb spijt heb? Tuurlijk da!" - "Waarom ken je dan hun namen nog altijd niet?"
Tijdens het verhoor over de moord op Maria Van den Reeck, vertelt hij dat hij ook bij haar geregeld de ruiten kuiste. Bij haar deed hij dat ook aan de binnenkant, voor eigen factuur. Hij weet echter niet meer wat er gebeurd is. Hij denkt dat hij haar gedood heeft. Opnieuw spreekt hij van een prikkel, 'die misschien van haar vriendelijkheid kwam'.
Heel zijn leven heeft hij veel gedronken om alles af te blokken. Iedere keer als hij langs de Stenenbrug reed, dacht hij eraan terug. Hij staat ermee op en gaat ermee slapen, zegt hij. "Ik kan me enkel de naam van Eve herinneren." Voor de rest kende hij de namen van zijn slachtoffers niet. Wel heeft hij erg veel spijt, laat hij nog weten.
"Ik kan het niet zeggen," zegt hij in het videofragment. "De volgorde weet ik niet meer. Of ik heb spijt heb? Tuurlijk da!"
"Maar als je zoveel wroeging hebt, en je hebt via je advocaat toegang tot het dossier, hoe kan het dan dat je de namen van je slachtoffers nog altijd niet weet?" vraagt een rechercheur. "Is dat dan enkel uit zelfmedelijden."
Daarop geeft Du Lion geen helder antwoord.
"Als jullie hadden meegemaakt wat ik heb meegemaakt tijdens mijn jeugd"
In september 2020 wordt Du Lion opnieuw verhoord met betrekking tot Lutgarda Bogaerts. Daarbij herhaalt hij grotendeels wat hij al verteld had. Opnieuw spreekt hij van een seksuele prikkel, waarop hij haar de bosjes in volgde. Lutgarda panikeerde, duwde haar en sloeg haar in het gezicht. Dat hij haar verkracht had, kon hij zich niet herinneren. Enkel weet hij dat hij haar had toegetakeld, maar dat weet hij enkel door de foto's die de onderzoeksrechter hem getoond heeft. De paniek om opgepakt te worden is nog weken gebleven.
Ook zou hij enorm veel spijt hebben van wat hij gedaan heeft. Hij is nu niet meer dezelfde mens als toen en begrijpt van zichzelf niet dat hij zich destijds niet is gaan aangeven bij de politie. Wel denkt hij dat hij zo geworden is door zijn vader. Zijn vader en grootvader misbruikten zijn zussen, waardoor hij zo geworden is.
Daarop laten de speurders een videofragment zijn van het bewuste verhoor. "Als jullie hadden meegemaakt wat ik heb meegemaakt tijdens mijn jeugd," horen we Du Lion zeggen. "Hij brak op een avond zo de elleboog van mijn zus, zonder aanleiding." Du Lion raakt tijdens het zien van dat videofragment zienderogen geëmotioneerd.
Een normaal seksleven
Tegenover andere vrouwen was hij volgens Christel niet agressief en kon hij tegenover hen zelfs behulpzaam zijn. Hij was ook nooit thuis met bebloede kleren, maar ze voegde eraan toe dat hij 'op zo'n momenten' wel eens naar zijn moeder ging. "Dat menske heeft met hem nogal afgezien."
Ze verklaarde ook dat hij geen speciale seksuele fantasieën, zoals bondage, had. Volgens haar hadden ze een normaal seksleven. Wel had hij een heel wisselende gemoedstoestand. Zonder veel aanleiding kon hij gaan van kalm naar extreem agressief.
"Voor Stephaan was het vooral belangrijk dat ik bang en gedwee was"
In september 2020 wordt Christel, de ex-partner van Du Lion, uitgenodigd voor verhoor. Ze begon op een zeker moment te werken in café Sinatra in Borgerhout, waar Du Lion een vaste gast was. Hij kon volgens haar heel gedienstig kon zijn en hard werkte. Zijn loon gaf hij thuis af voor het huishouden. Maar hij moest wel zijn eigen goesting kunnen doen. Als dat niet ging, kwam zijn kort lontje boven.
Wanneer hij dronk was hij snel zat, en dan was hij heel agressief. Bij de motorbende begon hij ook speed te gebruiken en was hij soms dagen aan het stuk van huis weg. Als ze vroeg waar hij zat, verkropte hij dat niet. Ze werd niet vaak geslagen. Dat is maar een paar keer gebeurd. Als hij boos was, werkte hij dat uit op het meubilair. "Ik heb ontelbaar veel tafels moeten kopen omdat hij ze voortdurend stuksloeg."
"Voor hem was het vooral belangrijk dat ik bang en gedwee was," vertelde ze. Ze vertelde toen het verhaal waarbij haar zoontjes onder tafel zaten te huilen en Du Lion haar bedreigde met een bijl en vroeg of hij maar haar arm moest afhakken. "Ik vreesde dat hij het echt zou doen. Achteraf denk ik niet dat hij dat kon doen, want dan zou hij zijn achtergebleven met de twee jongens. Dat kon hij niet aan." Volgens haar droeg hij nooit messen of bijlen bij zich.
"Ik wilde eigenlijk gewoon korte seks hebben en je hoopt dat zij dat ook wil, maar dat is niet zo"
© Photo News Ze vragen hem om terug te gaan naar het moment dat hij Lutgarda voor het eerst opmerkte. Zij was de bocht al voorbij, en ietsje verder ging ze het bos in met haar fiets. "Ik zag haar dat doen, en toen ben ik geprikkeld geraakt om iets te doen. Was zij daar niet geweest, dan was ik gewoon blijven fietsen."
Hij ging een eindje mee het bos in en stopte na enkele meters aan de kant. "Ze merkte plots op dat ik haar volgde, ik was snel bij haar en toen begon ze te krijsen. Toen panikeerde ik. Ik wilde eigenlijk gewoon korte seks hebben en je hoopt dat zij dat ook wil, maar dat is niet zo. Die prikkel is dan gewoon iets om die daad te doen. Ik dacht dat ze het bos in ging om naar het toilet te gaan."
"Ze panikeerde omdat ik achter haar aan ging. Daarop gaf ik haar een duw en heb ik haar in haar gezicht geslagen. Daardoor raakte ze bewusteloos. Dan ben ik in mijn geheugen in paniek naar huis gereden. Maar ik weet dat er meer gebeurd was."
"Er is iets in mij ontploft, ik weet niet hoe dat komt."
De bedoeling was nu specifiek om Du Lion 'terug in de tijd te plaatsen', namelijk naar 10 juli 1993, de dag van de moord op Lutgarda Bogaerts. Du Lion behield daarbij gedurende het gesprek voortdurend de volledige controle.
Hij vertelde in het voorafgaande gesprek dat hij een slechte jeugd heeft gehad met een tirannieke vader, dat hij soms wat stoute dingen deed, maar wel veel respect had voor vrouwen. Wat er daarna is gebeurd, snapt hij zelf ook niet zo goed. Hij legde uit dat bepaalde 'prikkels' hem gek konden maken, maar dat hij die niet goed kon verduidelijken. Een handaanraking bijvoorbeeld interpreteerde hij verkeerd. "Hebt u dat soms, dat er iets 'schiet' in uw lichaam?" vroeg hij ons.
Tijdens het interview herinnerde hij zich dat hij langs het Albertkanaal aan het fietsen was op die tiende juli. Hij passeerde de kom in Oelegem en kwam iemand tegen die sneller dan hij was. En hij voelde zich inderdaad geprikkeld op dat moment. "Ik had haar een duw gegeven en spijtig genoeg wist ik niet dat ik haar zo toegetakeld had."
Na de feiten wilde hij wegvluchten en keerde hij naar huis terug. Hij was bang, hij dacht dat hij gepakt zou worden en leefde de eerste paar weken in angst dat hij gepakt zou worden. "Daarna heb ik heel veel gedronken. Dat ben ik mijn hele leven blijven doen."
Hij zegt spijt te hebben dat hij haar zo toegetakeld heeft. "Er is iets in mij ontploft, ik weet niet hoe dat komt."
Cognitive interviewing
In februari 2020 wordt een zogenaamd 'cognitief verhoor' van Du Lion afgenomen. Dat is een interviewtechniek gebaseerd op psychologisch onderzoek over de werking van het menselijk geheugen. Men wil hiermee de informatie die getuigen verstrekken gaan 'verbeteren', om zo meer concrete en correcte details te verkrijgen bij slachtoffers, getuigen en, uitzonderlijk, ook verdachten. De rechercheurs gebruikten de 'enhanced cognitive interviewing', een verbeterde versie ervan.
In het geheugen wordt namelijk niet alles letterlijk opgeslagen. Soms zijn er hiaten in de herinneringen van een persoon, die vervolgens mogelijk worden ingevuld door de interpretatie van de persoon zelfs. Deze techniek is bedoeld om de eigen invullingen van het individu te scheiden van de correct onthouden feiten.
"Achteraf gezien verschiet ik er niet van dat hij een moordenaar is."
© Photo News Dirk B., een jeugdvriend van Du Lion, geeft een interview in de krant en naar aanleiding daarvan nodigt de politie hem uit voor verhoor. Hij vermeldt dat veel mensen angst zouden hebben om tegen Du Lion te getuigen.
Ze zouden elkaar al kennen sinds hun jeugdjaren in Borgerhout. 'Stef' was toen al een heel felle, op zijn 8ste. Hij ging altijd de confrontatie aan en duldde geen tegenspraak. Hij zou al eens anderen naar de keel hebben gegrepen. Als tieners gingen ze frequent vissen, hoewel ze separaat deden. Stef wilde altijd alleen vissen. Hij was een ferme gast die altijd met gewichten trainde.
Ik denk dat hij nadien slimmer is geworden en na een verkrachting een vrouw niet meer zou laten leven
Hij zou volgens B. gepakt zijn voor zedenfeiten. Hij is ooit opgepakt. "Ik denk dat hij nadien slimmer is geworden en na een verkrachting een vrouw niet meer zou laten leven." Ook zei hij dat 'vrouwen er enkel waren om zijn lusten op te kunnen botvieren'.
In 2002 waren ze beiden lid van een motorclub. Stefs bijnaam was daar 'Pitbull'. Hij was de ideale man als er moest 'afgelapt' worden. "Ik heb hem nooit gezien zonder zijn mes en bijl op zak." Hij was volgens B. 'een gestoorde zot' die zijn zonen en vrouw Christel terroriseerde. Zij vreesde voor haar leven.
"Achteraf gezien verschiet ik er niet van dat hij een moordenaar is. Hij heeft daar het ideale karakter voor."
De bekentenis van de moord op Maria Van den Reeck
In deze vierde en laatste zaak zijn dus veel details verloren gegaan, omdat het dossier van Van den Reeck vernietigd is op de griffie. Dossiers mogen na 20 jaar vernietigd worden en die richtlijn heeft de griffie gevolgd, hoewel het niet de bedoeling was dat dit dossier bij die groep terecht moest komen. Tegenwoordig zou men alle details uit de elektronische servers kunnen terughalen, maar dat was destijds natuurlijk niet mogelijk.
Op 9 december 1994 om 11 uur verwittigde vader Michel Van den Reeck dat zijn dochter, die aan de Stenenbrug in Borgerhout woonde, al een tijdje niet meer was gezien. de deur van het appartement op de derde verdieping was op slot. En zoals bij de andere moorden was hier ook geen sporen van braak of gevecht.
Maria haar lichaam werd in de woonkamer aangetroffen. Ze was in verre staat van ontbinding, want ze lag daar al een drietal weken. Rond haar nek zat een elektriciteitssnoer gebonden met bijhorende strenggroef. Het snoer was dat van een krultang.
Het buurtonderzoek bracht naar voren dat ze al een drietal weken niet meer was gezien. Op de tafel lag een tv-gids die open lag op 24 november.
Du Lion bekent de moord op Lutgarda Bogaerts spontaan
© VTM nieuws — Lutgarda Bogaerts Op 11 juli 1993 om 11.15u meldt vader Josephus Bogaerts dat zijn dochter niet teruggekomen was de vorige dag van een fietstocht. 's Anderendaags worden haar fiets en lichaam gevonden aan de Zwaaikom langs het jaagpad in Oelegem. De fiets ligt in de bosjes en het lichaam ligt enkele meters verderop.
Ook Lutgarda haar lichaam is deels ontkleed. Haar broek ligt op haar enkels en ze ligt met haar gezicht naar beneden. Haar handen zijn langs achter vastgeknoopt met snelbinders en rond haar neks zit ook een snelbinder. Het gezicht vertoont enkele bloeduitstortingen, net als bij Eve Poppe, wat duidt op veelvuldig slaan.
Weinig sporen, ook bloed en DNA, blijken nuttig. Een gebruikt condoom werd niet gevonden. De tactische recherche kan wel vaststellen dat de snelbinders van Lutgarda haar fiets waren. Rond het zadel zat een handdoek met een kleine hoeveelheid bloed erop.
In de loop van het onderzoek werd een verdachte aangehouden, Raymond V., maar hij bleek niets met de feiten te maken te hebben. Hij was op de avond van de feiten aan het vissen bij de Zwaaikom. Hij werd aan de leugendetector gelegd en hij vertelde de waarheid. Wel herinnerde hij zich de fiets te hebben zien liggen.
Ook in deze zaak verhoorde de politie veel mensen en deden ze oproepen in de pers, maar het leverde allemaal niets op.
Pauze
Christian Clement, de advocaat van Du Lion, vraagt hierop een korte onderbreking van de zitting. Over 15 minuten gaat het verder.
Spontane bekentenissen
De haren geven een positieve match met het DNA van Stephaan Du Lion en hij komt in aanmerking als donor. Voor de zekerheid wordt de opdracht gegeven om het nucleair DNA, dus het DNA in de celkern dat voor iedere persoon uniek is, te onderzoeken.
In september 2019 wordt Du Lion opnieuw verhoord. Hij beroept zich op zijn zwijgrecht en de onderzoeksrechter houdt hem aan voor de moord op Eve Poppe. Een maand later bekent hij tijdens een nieuw verhoor wél dat hij Eve gedood heeft. Dan komt hij plots met twee nieuwe feiten die hij zich herinnert. Eén ervan gebeurde op de Stenenbrug in Borgerhout en één langs het Albertkanaal in Oelegem.
De speurders identificeren die feiten als de moorden op Maria Van den Reeck in 1994 en die op Lutgarda Bogaerts in 1993.
Enkel spijt voor zichzelf
De speurders zetten een telefoontap op voor het oproepnummer dat Du Lion in de gevangenis gebruikt. Zijn vrouw Martha verklaarde dat Stephaan had gezegd dat hij niets met die tweede moord te maken had. Volgens haar had hij enkel nog spijt voor zichzelf.
Voldoende DNA-materiaal kon niet meer aangetroffen worden in de voor handen zijnde uitstrijkjes, dus besluit men zogenaamd mitochondriaal DNA af te nemen van de haren die teruggevonden waren op de lakens van Eve Poppe.
De gelijkenissen zijn te pertinent om te negeren. De wurging, de steekwonden door de T-shirts, het steekwapen dat ontbreekt, de snoeren rond de hals geknoopt, de spermasporen, het condoom dat niet gevonden werd en het feit dat Du Lion bij beiden werkte als glazenwasser... de modus operandi lijkt dezelfde te zijn.
Het telefoononderzoek in de gevangenis levert niets op.
De dossiers Mazijn en Poppe groeien naar elkaar toe
Tijdens het buurtonderzoek worden zo'n 90 verhoren uitgevoerd. Veel resultaat levert dat evenwel niet op. Enkelen merken op dat ze Eve niet meer bij haar thuis konden aantreffen, terwijl ze op die dagen wel thuis had moeten zijn. Verder onderzoek en oproepen in de pers brachten helaas eveneens geen soelaas.
In maart van 2019 wordt het langzaam duidelijk dat de dossiers van Mazijn en Poppe te veel gelijkenissen vertonen om te negeren en een gecombineerd dossier wordt geopend. Het blijkt dat er in het oorspronkelijke dossier een paar vermeldingen waren van Du Lion, zij het terloops.
Er werden in het appartement van Poppe een paar handgeschreven briefjes gevonden met een verwijzing naar Du Lion. Eén briefje maakt een vermelding van 2.000 Bfr. die ze hem nog verschuldigd was. In augustus 1997 nam Christel, de toenmalige vriendin van Du Lion, telefonisch contact op met Poppe.
Ook in enkele verhoren komt zijn naam naar voren. Gerda Poppe, de zus van Eve, bevestigt dat Eve steeds geldnood had en dat ze inderdaad een schuld had aan de een of andere glazenwasser.
Het blijkt dat Du Lion Eve Poppe reeds kent als klant sinds januari 1995. Ze bouwde een schuld op bij hem van zo'n 3.000 Bfr. Hij wilde dat geld een paar keer komen halen, maar kon haar nooit aantreffen. Ze kwamen elkaar tegen op straat nadat ze verhuisd was en ze gaf hem haar telefoonnummer en nieuwe adres, want ze was ondertussen verhuisd. Hij bezocht haar, maar toen kon ze opnieuw niet betalen.
Op de dag van de feiten, 5 september, was hij nog in het pand de ramen komen schoonmaken. Daarna zou hij nog een klein uurtje in café Sinatra gezeten hebben.
Eve Poppe komt in beeld
© RV — Eve Poppe Op 9 september 1997 maken mensen er gewag van dat Eve Poppe al een paar dagen niet meer gezien is. Het valt de speurders, wanneer ze de zaak heropenen, meteen op dat haar appartement in de Argentiniëlaan op de Luchtbal wel overeenkomt met Du Lions beschrijving van het appartement van Ariane Mazijn. Hij heeft zich van plaats delict vergist en zich zodoende aan de galg gepraat voor een tweede moord.
Ook bij deze uiteenzetting horen wat lugubere foto's van de slaapkamer, waar Eve Poppe op het bed werd aangetroffen. Wat opvalt is dat haar gezicht gezwollen en zwart is door de wurging en de ontbinding. Ook bij haar is haar shirt naar boven getrokken en haar borststreek vertoonde verscheidene steekwonden.
Hier waren eveneens geen sporen van braak of een vechtpartij, noch van uitgewiste bloedsporen. Bij haar valt het op dat het T-shirt eveneens doorboord is door een scherp voorwerp, net als bij Ariane Mazijn. Bij haar werd een verpakking van een condoom gevonden, maar niet de condoom zelf. En ook hier geen spoor van een steekwapen. De enige vingerafdrukken die gevonden worden zijn niet bruikbaar voor vergelijking.
Het labo kan enkele haren terugvinden op het beddengoed. Voor de deur van de slaapkamer wordt een slip aangetroffen, waarschijnlijk die van Poppe.
Verkeerde appartement
In februari 2019 gaat het verhoor wel door. Hij blijft bij zijn eerdere verklaring en weet niet veel extra details te vertellen. Wel zegt hij mee te willen werken aan een reconstructie. De speurders focussen opnieuw op de schets en de foto's van het appartement van Ariane. Du Lion houdt vol dat die niet overeenkomen met wat hij zich herinnert.
Die foute beschrijving noopt de speurders ertoe gelijkaardige feiten uit diezelfde periode te heronderzoeken. Ze komen uit bij de moord op Eve Poppe in 1997. Alles vanwege de opvallende foute beschrijving van het appartement. Helaas kon Du Lion verschillende maanden niet verhoord worden door zijn medische toestand.
Collega's kleineren
De verhoren gaan daarna vrolijk door. Eduard v. T., meestergast bij ABEL, spreekt lovend over Du Lion, maar niet uitsluitend lovend. Hij was een harde werker, maar vond het ook leuk om de anderen daarmee te confronteren en te jennen. Hij kleineerde zijn collega's soms. Op een gegeven moment werd hij ontslagen.
Het derde verhoor van Du Lion in januari 2019 kon niet doorgaan omdat Du Lion ziek was.
Geflirt, verkracht en gewurgd
© RV — Ariane Mazijn In diezelfde maand wordt Du Lion opnieuw verhoord. Hij vraagt zelf om een nieuwe verklaring af te leggen, wat opvallend is. Ditmaal klinkt zijn verhaal ietwat anders. Het verloopt hetzelfde tot ze samen aan tafel gingen zitten. Ariane zou zijn beginnen flirten en hij zou zijn hand op de hare hebben gelegd. Ze panikeerde, en trok terug. Hij panikeerde ook en heeft haar dan overmeesterd en verkracht. Dat hij haar gewurgd heeft herinnert hij zich eveneens, maar daarna is hij weggegaan. De steekwonden zeggen hem niks en hij had ook geen mes bij zich. Wel zou hij haar eerst verkracht hebben en dan pas gewurgd.
Hij geeft een beschrijving van het appartement, maar die klopt niet. De keuken was in zijn herinnering links van de voordeur, maar eigenlijk lag die aan de rechterkant. Hij zou 26 jaar lang alles verdrongen hebben.
Volgens hem heeft hij geen andere seksuele misdrijven gepleegd, waarop de rechercheurs hem confronteren met twee veroordelingen van exact die aard. Toen herinnerde hij zich er toch eentje. Die kwam overeen met de feiten bij Ariane, omdat hij dacht dat de vrouw met hem flirtte, maar dat kennelijk niet zo was. Hij sloot af door te zeggen dat hij opgelucht is dat hij de feiten op Ariane nu opgebiecht heeft.
Gillette-mesje
In oktober 2018 wordt de toenmalige zaakvoerder van ABEL, waar Du Lion werkte als glazenwasser, verhoord. Ene Ludovicus G. Hij kan zich Du Lion niet meteen herinneren, dat lukt pas als hij foto's van hem ziet. Hij had destijds weinig contact met het personeel. Wel hadden ze meerdere klanten op de Mechelsesteenweg. Hij vertelt nog dat ze toen blauwe camionetten gebruikten.
Ook een voormalige collega, Leopold C., wordt verhoord. Hij kan zich Du Lion eveneens niet herinneren zonder foto's. Hij vertelt dat glazenwassers als standaardmateriaal een soort Gillette-mesje bij zich hadden om hardnekkig vuil van ramen te schrapen. Voor de rest droegen ze standaard geen scherpe voorwerpen bij zich.
"Toen ik wegging, stond de vrouw nog levend in de keuken"
Ook gingen de rechercheurs aan de slag met Du Lions telefoon. Onthoud dat er destijds nog geen gsm's bestonden. In september 2018 wordt Du Lion voor de eerste keer uitgenodigd voor verhoor. "Ik denk dat ik heel Antwerpen al heb gekuist van ruiten, dus...", vertelde hij. Dat zette de toon voor de rest van het onderzoek.
Wanneer hij foto's van Ariane te zien krijgt, herkent hij haar niet. Ook zou haar naam hem niets zeggen. Hij herinnert zich wel dat hij ooit seks had gehad met een vrouw die aan de Mechelsesteenweg woonde. Hij kwam om water vragen voor zijn werk en belde bij die vrouw aan. Ze gingen aan tafel zitten met een glas water en van het een kwam het ander. Ze kwamen in de slaapkamer terecht en hadden seks. Volgens hem ging hij daarna weg en stond de vrouw nog levend in de keuken. Daarna heeft hij geen contact meer met haar gehad.
De speurders confronteren hem met het feit dat een spermaspoor met zijn DNA gevonden is op haar dijbeen. Daar weet hij niets van. Volgens hem moeten onbekenden daarna zijn binnengekomen in het appartement.
Na dat gesprek besluit de onderzoeksrechter hem aan te houden.
Nieuw DNA-materiaal
© Getty Images In mei van 2017 identificeert het federaal parket het nieuwe DNA-staal als dat van Stephaan Du Lion. Het NICC (Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie) krijgt de opdracht om meerdere opdrachten uit te voeren, maar ze stellen vast dat het oorspronkelijke DNA-spoor onbruikbaar is. Dus gaan ze nieuwe profielen opstellen aan de hand van biologisch materiaal dat onder meer op het snoer van de zonnebank werd gevonden.
Men ontdekt in de tussentijd dat Du Lion destijds werkzaam was als glazenwasser bij de firma ABEL.
Het NICC meldt dat er een DNA-mengprofiel werd aangetroffen op het snoer. Dat van Du Lion zat erbij en kon met enige zekerheid geïdentificeerd worden. Ze vonden ook een zogenaamd Y-profiel onder Ariane haar vingernagels, wat wijst op een biologisch spoor dat in de vaderlijke lijn wordt doorgegeven.
Deur op slot
Joël was ongeveer 11 maanden samen met Ariane, waarvan ze al 10 maanden samenwoonden. Ze ontbijtten die ochtend samen waarna hij zijn dochter ging ophalen om samen naar zijn café te gaan. Hij deed dat open en zijn dochter nam de werkzaamheden over. Dan ging hij nog boodschappen doen.
Rond 14.30u ging hij terug naar het appartement en daar vond hij Ariane. De deur was op slot, wat ongebruikelijk was. Hij belde onmiddellijk de politie.
Het DNA-profiel dat werd aangetroffen op Ariane haar dijbeen werd vergeleken met wel 70 andere DNA-stalen, maar allemaal zonder resultaat. Du Lion werd ook verhoord, maar van hem werd geen staal afgenomen.