Het Oekraïense leger heeft zondag de inname van het vier dorpen in Donetsk, in het zuiden van Oekraïne, gemeld. Het gaat om de eerste overwinningen in het offensief van Kiev tegen de Russische troepen in dit deel van het front.

Oekraïne voert al dagen zware aanvallen uit tegen de Russen in Donetsk en Zaporizja. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky gaf zaterdag aan dat het Oekraïense leger aan het front zowel “acties in het tegenoffensief als defensieve acties” uitvoert. Meer details wilde de president niet geven.

Drie burgers die probeerden weg te komen uit het overstromingsgebied rond de verwoeste stuwdam zijn gedood toen hun boot met evacués werd aangevallen. Tien anderen raakten gewond. De evacués probeerden naar de door Oekraïne gecontroleerde stad Cherson te varen, zegt de regionale gouverneur Oleksandr Prokudin.

In een verklaring op Telegram zegt de gouverneur dat een 74-jarige man zijn lichaam gebruikte om een vrouw tegen Russisch vuur te beschermen. Hij werd in de rug geraakt en stierf. "Het waren bijna allemaal bejaarden en mensen met beperkte mobiliteit. De Russische soldaten schoten hen gewoon in de rug." De berichten over de aanval konden niet direct worden geverifieerd.

Het gebied is getroffen door overstromingen na de verwoesting van de Nova Kachovka-dam. Kiev en Moskou beschuldigen elkaar ervan de dam opzettelijk te hebben opgeblazen.

Het incident werd voor het eerst gemeld door de stafchef van president Volodymyr Zelenskiy, Andriy Yermak. "Het Russische leger viel een boot aan met burgers die evacueerden vanaf de linkeroever van de Cherson-regio", schreef Yermak op Telegram. 

Rusland ontkent dat het burgers heeft aangevallen, maar de Oekraïense president gaf deze nacht Moskou een forse sneer. "Zelfs dieren hebben meer moraal dan de Russische staat", klonk het scherp in zijn nachtelijke toespraak. 

Het Russische ministerie van Defensie wil alle Russische vrijwilligerseenheden onder zijn bevel brengen. Jevgeni Prigozjin, hoofd van privéleger Wagner, heeft al gezegd dat zijn strijdkrachten zullen weigeren een dergelijk overheidscontract te tekenen.

Vice-minister van Defensie Nikolai Pankov kondigde zondag aan dat al de "vrijwillige eenheden" voor 1 juli een overheidscontract zouden moeten ondertekenen. Volgens hem zijn er ruim 40 privé-milities waarvan de wettelijke status op die manier zou worden veiliggesteld. 

De stap van het ministerie van Defensie werd gezien als een poging van de regering om controle uit te oefenen over de paramilitaire organisatie Wagner, die een sleutelrol heeft gespeeld in de oorlog in Oekraïne. 

Wagner-baas Jevgeni Prigozjin is niet opgezet met het voorstel. In een audiobestand op Telegram verklaart hij dat het ministerie van Defensie beslissingen kan nemen over het ministerie en de soldaten, maar dat "de minister niet in staat is om Wagner-troepen te leiden". Hij benadrukt ook dat er "geen contracten" zullen worden getekend. Het zou kunnen dat Wagner dan geen wapens en munitie krijgt, "maar alleen tot het ministerie de hulp van het privéleger nodig heeft", klinkt het nog.

Tegelijkertijd benadrukte Prigozjin dat hij als opperbevelhebber verantwoording aflegt aan de Russische president Vladimir Poetin en dat hij handelt in het belang van Rusland. De Wagner-topman beschuldigde het ministerie van Defensie en de Russische generale stafchef eerder al van incompetentie na een reeks nederlagen bij de grootschalige invasie van Moskou in Oekraïne.

Door de vernietiging van de Kachovka-stuwdam dinsdag is het waterpeil van het reservaat op de Dnipro-rivier, dat ook de kerncentrale van Zaporizja koelt, sterk gedaald. Volgens het Internationaal Atoomagentschap IAEA zijn er grote verschillen in de gegevens over de waterstanden in het reservoir en wil ter plaatse duidelijkheid scheppen door ze zelf te controleren.

Indien het waterpeil te sterk zakt, kan er geen koelwater meer gepompt worden in de stilgelegde reactoren en het nucleair afval. De centrale kan dan wel nog beroep doen op koelbassins, die voldoende water bevatten voor enkele maanden. Experts hebben vanwege de oorlog in Oekraïne echter weinig vertrouwen in die tussenoplossing en maken zich zorgen over de veiligheid.

IAEA-directeur Rafael Grossi, die volgende week naar Kiev en naar de kerncentrale van Zaporizja reist, benadrukte vandaag dan ook dat de IAEA toegang nodig heeft tot de elektrische installaties van de kerncentrale. Hij wil ook extra waarnemers naar de kerncentrale sturen.